Suplementy diety a leki – czym się różnią i jakie są wskazania do ich stosowania?

Lek czy suplement diety? Jaką decyzję podjąć, stojąc przed ogromnym wyborem produktów dostępnych na wirtualnych i stacjonarnych półkach aptek, drogerii czy sklepów zielarskich lub ze zdrową żywnością? Odpowiedź na tak postawione pytanie zależy od wielu czynników – w tym przede wszystkim od potrzeb, które ma spełniać wybrane przez nas rozwiązanie. Czym konkretnie różnią się suplementy diety od leków? Jakie mają właściwości i jakimi cechami oraz informacjami kierować się przy podjęciu decyzji o zakupie konkretnego preparatu? Poznaj najważniejsze informacje o leczeniu i suplementacji, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę i świadomość konsumencką!

Suplementy diety a leki – najważniejsze różnice

Aby zdecydować się na konkretny preparat, warto od początku wiedzieć, czym różnią się leki od suplementów diety. Co istotne – obie te kategorie produktowe są regulowane przez polskie prawo:

• lek (w Polsce funkcjonujący jako produkt leczniczy) to – według Ustawy Prawo Farmaceutyczne – substancja lub mieszanina substancji, przeznaczona do leczenia i/lub zapobiegania chorobom u ludzi oraz u zwierząt;
• suplement diety (w Polsce funkcjonujący jako środek spożywczy) to – wedle informacji wynikających z zapisów Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 roku oraz z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 roku w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety – preparat, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety w witaminy, składniki mineralne i/lub inne substancje, wykazujące efekt odżywczy lub fizjologiczny.

Przytoczone powyżej definicje, jak i idące za nimi regulacje prawne oznaczają w praktyce, że lek może być stosowany do leczenia konkretnych jednostek chorobowych i ich objawów, a także do zapobiegania ich wystąpieniu. Są to cechy, którymi absolutnie nie charakteryzuje się żaden suplement (choć niektórzy producenci, konstruując swój przekaz marketingowy, często formułują swoją komunikację w taki sposób, by konsumentom wydawało się, że ten właśnie preparat stanie się „remedium” na dokuczające im bolączki zdrowotne)! Suplement diety, będący środkiem spożywczym zawierającym konkretne substancje aktywne, może być natomiast uzupełnieniem codziennej diety w te właśnie składniki – których źródeł nie ma w jadłospisie danej osoby.

W Revolife chcemy, by każdy konsument był wyposażony w wiedzę pozwalającą mu samodzielnie podjąć decyzję o wyborze właściwego dla niego suplementu diety – dlatego poniżej prezentujemy powody, dla których warto zastanowić się nad wdrożeniem suplementacji do codziennej rutyny.

Kiedy i u kogo warto stosować suplementy diety?

Suplementy diety nie są potrzebne każdemu. Czy to zdanie, zamieszczone w Strefie Wiedzy marki produkującej suplementy, jest kontrowersyjne? Zdecydowanie tak. Czy chcemy jednak tworzyć iluzję dotyczącą cudownych właściwości i spektakularnych efektów suplementacji? Zdecydowanie nie – dlatego właśnie szczerze wskazujemy Wam grupy osób, które w szczególności powinny rozważyć kwestię uzupełnienia swojej diety w niedoborowe witaminy i składniki mineralne. Oto najważniejsze z tych grup:

• dzieci i dorośli cierpiący na uczulenia i alergie pokarmowe, w wyniku których z ich jadłospisu zostały wykluczone całe grupy produktów, będących na co dzień bogatymi źródłami witamin i minerałów (mowa tu między innymi o owocach, warzywach czy orzechach, ale również o nabiale);
• osoby cierpiące na choroby przebiegające z upośledzeniem wchłaniania składników odżywczych w obrębie układu pokarmowego (a zwłaszcza w jelitach). Są to między innymi takie schorzenia, jak zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, a także celiakia;
• weganie i wegetarianie, którzy do tej pory nie zastąpili źródła białka, żelaza czy witaminy B12 innymi produktami, dostarczającymi do ich organizmów te właśnie składniki;
• dzieci (najczęściej) i osoby dorosłe (rzadziej) zmagający się z wybiórczością pokarmową (niechęcią do niektórych smaków, kształtów, zapachów i tekstur żywności), co może niestety prowadzić do powstania niedoborów witamin i minerałów w organizmie;
• seniorzy, u których podaż cennych dla zdrowia składników może być zmniejszona (chociażby przez pojawiający się często w podeszłym wieku brak apetytu, zaburzone wchłanianie czy problemy z jedzeniem: gryzieniem i przełykaniem);
• kobiety w ciąży, a także kobiety i mężczyźni w okresie okołokoncepcyjnym, starający się o dziecko. Stan zdrowia przyszłych rodziców (nie tylko mamy, ale również taty!) zdecydowanie wpływa na jakość komórek jajowych oraz jakość nasienia, a także na późniejszy rozwój płodu;
• osoby cierpiące na choroby przebiegające z niedoborami odporności lub też pacjenci podejmujący terapie wpływające na układ immunologiczny (chodzi tu między innymi o osoby zmagające się z różnymi chorobami zakaźnymi, po długotrwałej antybiotykoterapii czy o pacjentów onkologicznych);
• osoby, u których zdiagnozowane zostały niedobory w zakresie witamin i minerałów.

Warto tutaj dodać, że przyjmowanie konkretnych suplementów diety może być jednym elementów wspierających leczenie konwencjonalne niektórych chorób lub ich profilaktykę. Za przykład niech posłuży chociażby morwa biała (polecana osobom zmagającym się z cukrzycą), kwasy omega-3 i 6 (wskazane do stosowania wspierająco w terapii ADHD czy depresji), a także wyciąg z palmy sabałowej – działający ochronnie na prostatę, a dodatkowo wpływający pozytywnie na wyniki leczenia łysienia androgenowego. Ostatnie dwa z wymienionych składników aktywnych znajdziecie w suplementach Revolife: kwasy omega są wiodącą substancją w O!Mega Squad, a palma sabałowa jest obecna w preparacie Skóra Włosy Paznokcie.

Najważniejsze zasady dotyczące wyboru suplementów diety – na co zwracać uwagę przy ich zakupie?

Jeśli wiesz już, czym leki różnią się od suplementów diety i kto w szczególności powinien stosować suplementację, warto również sprawdzić, czym kierować się przy wyborze konkretnego preparatu – dla siebie i swoich najbliższych. Na co zatem zwrócić uwagę podczas zakupów?

• JAKOŚĆ SKŁADNIKÓW I BADANIA. Wiele marek suplementów nie bada swoich produktów w tak szczegółowym stopniu, jak wymaga się tego w przypadku leków, a co za tym idzie – nie wiadomo tak naprawdę, jaka jest skuteczność takiego preparatu, ani czy deklarowana na opakowaniu przez producenta dawka pokrywa się z rzeczywistą dawką w gotowej tabletce czy kapsułce. Niektóre firmy – w tym oczywiście Revolife – udostępniają swoim odbiorcom zarówno wyniki badań, jak i informacje o pochodzeniu składników, a oprócz tego wskazują, które z tych składników to substancje brandowe (w naszym przypadku jest ich wiele, a dla przykładu przywołamy chociażby kwas hialuronowy HAPLEX®, którego producent potwierdził w badaniach realny wpływ jego przyjmowania na wzrost nawilżenia skóry). Warto sprawdzać te dane, a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości – poszukać innego preparatu lub zgłosić się do marki z prośbą o odpowiedź na nurtujące nas pytania (kontakt z klientem również może być brany pod uwagę przy decyzji zakupowej!).
• SPOSÓB KOMUNIKACJI Z KLIENTAMI I DEKLARACJE PRODUCENTA. Jeśli obietnice marki dotyczące działania jej suplementów są – delikatnie ujmując temat – nadmiernie optymistyczne czy wręcz niewiarygodne (a jednocześnie producent nie udostępnia żadnych dowodów na składane przedniego deklaracje), wówczas można mieć pewność, że większa część ceny, którą zapłacimy za preparat, jest przeznaczona na pusty marketing – a nie na jakościowe składniki, ciągłe doskonalenie procesu produkcji czy badania, niosące za sobą realną wartość. A jeśli już o kosztach mowa…
• Jeśli cena za konkretny suplement czy preparat wydaje Ci się niebotycznie wysoka, to… prawdopodobnie taka jest – na rynku obecnych jest naprawdę niewiele preparatów, których jakość czy skuteczność uzasadniałaby koszty miesięcznej kuracji rzędu kilkuset czy kilku tysięcy złotych. Z drugiej strony, „podejrzanie” niska cena suplementu również powinna zastanowić konsumenta – być może producent użył w preparacie taniej albo słabo przyswajalnej substancji aktywnej? A może zawarł ją w swoim produkcie w ilości, która w żaden sposób nie pomoże w pokryciu dziennego zapotrzebowania na dany składnik? Pamiętaj: jeśli cena preparatu wydaje Ci się nienaturalnie wysoka lub zadziwiająco niska – sprawdź informacje na opakowaniu i poczytaj o firmie, która produkuje dany suplement.
• SKŁADNIKI DODATKOWE (WYPEŁNIACZE). Aby suplement faktycznie niósł dla organizmu wartość odżywczą, nie musi zawierać cukru, sztucznych barwników, „podejrzanych” słodzików, syntetycznych zagęszczaczy i zbędnych substancji konsystencjotwórczych. Mimo, iż przyjmowanie ich w suplemencie nie jest szkodliwe, to w dłuższej perspektywie czasowej może okazać się, że zbędne substancje obecne w suplementacji i – oczywiście – w żywności, którą spożywamy na co dzień, po ich skumulowaniu, będą przyczyniać się do wystąpienia dolegliwości jelitowych, pogorszenia przebiegu alergii pokarmowych i skórnych, zwiększenia ryzyka cukrzycy oraz szeregu innych konsekwencji zdrowotnych, których – jako świadomi konsumenci – chcielibyśmy przecież uniknąć.

Zapraszamy do lektury pozostałych tekstów w naszej Strefie Wiedzy, a także do szczegółowego i skrupulatnego sprawdzenia naszych produktów – zarówno pod kątem deklaracji, jak i realnego działania na co dzień!

Źródła:

1. Szczepaniak, PAP, Suplementy diety – argumenty za i przeciw [w:] gastroenterologia-praktyczna.pl, dostęp: 11.02.2025
2. J. Mączyńska, dr hab. n. med. R. Dąbrowski, Potas i magnez – sztuka suplementacji [w:] Medycyna po Dyplomie 11/2018
3. Mgr D. Wnęk, Suplementy diety [w:] Medycyna Praktyczna, 14.03.2012
4. Dr n. med. D. Wnęk, Suplementy diety – kiedy stosować? [w:] Medycyna Praktyczna, 04.05.2022
5. Dr inż. K. Stoś, Suplementy diety czy leki? [w:] Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, ncez.pzh.gov.pl, dostęp: 11.02.2025
6. Dr n. med. D. Śliż, oprac. R. Sterczyński, Suplementy diety to leki czy żywność? [w:] Medical Tribune 03/2015
7. dr hab. med. M. Kozłowska-Wojciechowska, oprac. R. Sterczyński, Co naprawdę wiemy o suplementach diety? [w:] Medical Tribune 09/2015
8. Dr hab. M. Grembecka, Suplementy diety – panaceum na wszystkie dolegliwości? – wykład [w:] Gazeta AMG (miesięcznik Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego) 1/2019